در این مطلب، فهرستی از معروف‌ترین و بهترین کتاب های آشپزی ایرانی را معرفی می‌کنیم. حتی اگر از علاقه‌مندان سفت‌وسخت آشپزی نیستید، در این مطلب کتاب‌هایی معرفی کرده‌ایم که اطلاعات فرهنگی، تاریخی و اجتماعی مفید و جالبی برای شما دارند.آشپزی‌کردن بخش جدایی‌ناپذیر زندگی روزمره است. چه از علاقه‌مندان به هنر آشپزی باشیم و چه آشپزی را صرفا جهت رفع نیاز انجام دهیم، در هر صورت به آموزش اصولی و دقیق این هنر نیازمندیم. قطعا یکی از بهترین منابع برای یادگیری آشپزی کتاب‌های آموزشی آشپزی هستند.

اینکه چرا با وجود دستورپخت‌های مختلف در دسترس، باید کتاب آشپزی بخریم و بخوانیم سؤالی اساسی است. در پاسخ به آن می‌توان گفت کتاب‌های آشپزی حاصل سال‌ها کار و تجربه یک آشپز کارکشته است. فردی که به آشپزی فراتر از شغل نگاه می‌کند و به‌دنبال انتقال تجربه و هنر خود در این رشته است.

به همین دلیل، کتاب‌های آشپزی منابع دقیق و قابل‌استنادی برای آموزش این هنرند. مجموعه کتاب‌هایی که در این مطلب معرفی می‌کنیم، علاوه بر کتاب های آشپزی معروف که فقط دستورپخت غذاها را آموزش می‌دهند، به‌سراغ کتاب‌هایی رفته‌ایم که نگاهی متفاوت به آشپزی دارند. به‌علاوه، آشپزی را فراتر از یک وعده غذایی می‌دانند و سعی دارند ریشه انواع فرهنگ‌های غذایی و تأثیرات آنها را بررسی کنند.

۱. کتاب مستطاب آشپزی یکی از بهترین کتاب های آشپزی ایرانی

نجف دریابندری را بیشتر با ترجمه‌های معروفش می‌شناسیم. به همین دلیل، نام او بر جلد کتاب آشپزی تا حدی عجیب به‌ نظر می‌آید؛ اما او در زمینه آشپزی هم مانند ترجمه‌های بی‌نظیرش، اثری ماندگار از خود به جا گذاشته است. او این کتاب را با همکاری همسرش، خانم فهیمه درستکار، طی ۸ سال نوشته است. آشپزی از علایق دریابندری بود که مهارت خوبی هم در آن داشت. دلیل نوشتن این کتاب هم ریشه در این علاقه و مهارت دارد.

آنچه درمورد کتاب مستطاب آشپزی جالب است فقط مربوط به نویسنده آن نیست، نگارش و البته نگرش متفاوت به مقوله آشپزی و آموزش آن است. کتاب ۲جلدی است و قبل از هر آموزشی در زمینه آشپزی، ابتدا فرهنگ غذایی و آشپزی را در دنیا بررسی می‌کند. این در نوع خود بی‌نظیر است. نویسنده حتی به مواد اولیه و وسایل مورداستفاده در آشپزی هم نگاه ویژه‌ای دارد.

از جمله کشورها‌ و فرهنگ‌هایی که آشپزی آنها در کتاب موردبحث است می‌توان به آشپزی ایرانی، چینی، ژاپنی، ایتالیایی، اسپانیایی، ترکی و عربی اشاره کرد. غذاهایی که دستورپخت آنها آموزش داده شده به‌دقت از لحاظ تاریخ، جغرافیا و فرهنگ منطقه‌ای که از آن آمده معرفی شده‌اند. وجود اطلاعات تاریخی و جغرافیایی، با قلم زیبای نجف دریابندری، این کتاب را به یکی از متفاوت‌ترین، محبوب‌ترین و بهترین کتاب های آشپزی ایرانی تبدیل کرده است.

۲. انار و گل سرخ

کتاب آشپزی انار و گل سرخ را خانم آریانا باندی، آشپز و نویسنده ایرانی ـ آمریکایی نوشته است. آریانا باندی پیش‌تر برنامه تلویزیونی «آشپزخانه ایرانی آریانا» را در شبکه «نشنال‌جئوگرافی» اجرا می‌کرد و عمده شهرت او نیز برای اجرای این برنامه است. کتاب انار و گل سرخ در ابتدا به زبان انگلیسی منتشر شد و سپس سام قریبیان آن را به فارسی ترجمه و نشر روزنه در ایران منتشرش کرد.

نویسنده با هر دستور غذا یک داستان از تجربه خودش را که مربوط به آن غذاست هم تعریف می‌کند. این ویژگی برای هر ایرانی بسیار آشنا و ملموس است. او سعی دارد کتابش صرفا ارائه‌دهنده چند دستور غذا نباشد و به‌دنبال منتقل‌کردن حس‌وحال پختن غذایی ایرانی در خانواده‌ای ایرانی است. همین ویژگی، این کتاب را برجسته می‌کند و معرف خوبی برای فرهنگ غذایی ایرانی است.

۳. دایرة‌المعارف آشپزی ایرانی

همان طور که از نام اثر پیداست، در کتاب دایرة‌المعارف آشپزی ایرانی با یک کتاب جامع که شامل دستورپخت انواع غذاها در نقاط مختلف کشورمان است آشنا می‌شویم. این کتاب را مجموعه فرهنگی ساناز سانیا تهیه کرده است. کتاب ۶۴۸ دستورپخت غذای سنتی ایرانی را ارائه می‌دهد. این دستورپخت‌ها شامل انواع پلوها، خورش‌ها، کباب‌ها و دلمه و کوفته و همچنین طرز تهیه انواع ترشی، شور، مربا، صبحانه، مارمالاد، کوکو، کتلت، چاشنی و نوشیدنی است.

آنچه کتاب ساناز سانیا را از سایرین متمایز می‌کند این است که دستور غذاهایی که در مناطق مختلف کشورمان به‌ شیوه‌های متفاوت پخته می‌شود هم در این کتاب آمده است. به این ترتیب، با دستور پخت یک غذا‌ در اقوام مختلف هم آشنا می‌شویم.

۴. هنر آشپزی یکی از بهترین کتاب های آشپزی ایرانی

کتاب آشپزی رزا منتظمی یکی از معروف‌ترین و بهترین کتاب های آشپزی ایرانی است. با وجود گذشت بیش از ۵۰ سال از انتشار آن، همچنان در بین علاقه‌مندان به آشپزی محبوب است و تجدیدچاپ می‌شود. این کتاب در اولین چاپ‌های خود شامل ۶۰۰ دستورپخت غذای ایرانی و فرنگی بود، این عدد در چاپ‌های بعدی به ۱۷۰۰ دستور پخت رسید.

توضیحات ساده و البته دقیق به‌همراه تصاویری که از غذا‌ها در کتاب موجود است این کتاب را همچنان در صدر محبوب‌ترین و بهترین کتاب های آشپزی ایرانی نگه داشته است.

۵. آشپزی مدرن پانیذ

سمیرا جنت‌دوست از بانوان موفق ایرانی در رشته آشپزی است. او دارای جوایز و افتخارات بین‌المللی زیادی برای کتاب‌های آشپزی‌اش است. به‌علاوه، وی به‌عنوان آشپزی ایرانی در سطح بین‌المللی شخصیتی شناخته‌شده دارد. کتاب آشپزی مدرن پانیذ حاصل سال‌ها تجربه آشپزی خانم جنت‌دوست است.

این کتاب شامل ۱۸۱ دستورپخت در ۱۵ فصل است. انواع‌ سالاد، سوپ‌، کباب‌، پیتزا، غذا‌های آسیایی، غذاهای دریایی، پای، تارت، کیش و غذاهای خمیری فقط بخشی از دسته‌بندی و تنوع‌ غذایی این کتاب است. نکته جالب‌توجه در این کتاب دستورپخت غذاهای فرنگی است که به‌شکل خلاقانه‌ای به ذائقه ایرانی نزدیک شده، آن‌هم بدون اینکه به دستور اصلی آسیب وارد شود. کتاب آشپزی پانیذ در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ عنوان بهترین کتاب آشپزی دنیا را دریافت کرد.

۶. آشپزی روز

سامان گلریز را با چهره همیشه خندانش بیشتر در برنامه‌های آشپزی تلویزیون دیده‌ایم. او دانش‌آموخته رشته آشپزی بین‌المللی از دانشگاه استرسکلاید (Strathclyde) بریتانیا و از آشپزهای موفق ایرانی است. او در این کتاب آشپزی غذاهای ایرانی را معرفی کرده و غذاهای فرنگی را نیز در فهرست آموزش‌های خود قرار داده است.

تنوع غذایی و توضیحات کاربردی و کامل و وجود تصاویر غذاها از جمله ویژگی‌های مثبت این کتاب آموزش آشپزی است. این ویژگی‌ها آن را به یک کتاب آشپزی ایرانی کامل تبدیل کرده است.

۷. کارنامه خورش

کارنامه خورش، با توجه به اینکه در دوره قاجار نوشته شده، از قدیمی‌ترین کتاب‌های آشپزی به حساب می‌آید. نادر میرزا قاجار از نوادگان فتحعلی‌شاه و از جمله فرهیختگان قاجار بود. او به‌دلایل سیاسی سال‌های زیادی را در زندان و تبعید بود. کتاب کارنامه خورش را در همین سال‌های دوری از دیار خود با همراهی همسرش نوشت.