سخن گفتن از تجربه‌ای‌ که ریشه در گذشته نزدیک‌دارد و حول آن را مجموعه بی‌پایانی ازقضاوت‌های‌ متفاوت‌ و متعارض سیاسی احاطه کرده است چندان سهل به نظر نمی آید.

این وضعیت آن گاه پیچیده ‌تر می شود که نظام تولیدِ دانشِ تثبیت شده و مورد اجماعی هم که از پس‌فهم این تجربه برآید موجود نباشد. پژوهشگری که بخواهد خطر کند و در پی فهم تجربة مذکور برآید، به ناگزیر باید بپذیرد که در فقدان سنت استواری از دانش اجتماعی یا علوم انسانی که درآمیخته با امر پژوهش ‌در سطح محلی باشد، نیاز دارد مفاهیمی تازه و متناسب‌ با ابژه پژوهش‌ در کار کند تا هم از توصیف محضِ تجربه فراتر رَوَد و هم از در غلتیدن به یک‌ موضع صرفاً سیاسی اجتناب کند. هرچند طی این طریق سهل نمی‌نماید اما علاقه به فهم تجربة مذکور، شاید بتواند کارِ دشوارِ نوشتن و سخن گفتن از آن را پیش براند.