معرفی کتاب

نزولِ قرآن کریم بر همه جنبه های زندگی فردی و اجتماعی و نیز تمامیِ ابزارها و سازوکارهای تمدن بشری و همه علوم و دانش ها تأثیر گذاشت و آنها را به سوی کمال برد.
یکی از این جنبه های آشکار، تأثیر قرآن در تحول و تکاملِ دانش های ادبی بود. نزول آیه های قرآن در همان آغاز، شنوندگان را به شگفتی واداشت و آنان را به حیرت فرو برد؛ به طوری که صاحبان فطرت پاک، با همین آیه های اعجاب انگیز، ایمان آوردند، ولی کافران آن را «سحر» خواندند!

اثر حاضر، تکامل علوم ادبی را در پرتو قرآن مجید، به تفصیل بررسی کرده است.

کتاب حاضر در دو بخش کلی تنظیم شده که در هر بخش چند باب شکل گرفته و هرکدام از این باب ها به چند فصل تقسیم شده اند.

بخش اول، بررسی های نخستین قرآنی تا پایان قرن سوم هجری را در بر می گیرد:
باب اول: بررسی های قرآنی شامل کوشش های اولیه تفسیر، بررسی های لغوی اسلوب قرآنی و پژوهش های میانی سبک قرآن؛
باب دوم: بررسی های لغت و شعر در قرن سوم شامل تحقیقات زبان، بررسی های شعر و بیان.

بخش دوم، بررسی های اعجاز قرآن (دیدگاه های نو در نقد)، را در بر می گیرد که از سه باب تشکیل شده است:
باب اول: تحول بررسی های بیان قرآن در سده چهارم هجری و پیدایش پژوهش های اعجاز قرآن شامل پژوهش های اعجاز قرآن، تحقیقات باقلانی برای بیان قرآن و اعجاز آن؛
باب دوم: تحول تحقیقات نقد در سده چهارم و چگونگی تاثیرپذیری آن از قرآن شامل تحقیقات بلاغت و علوم آن، تحقیقات نقد شعر در قرن چهارم؛
باب سوم؛ خلاصه.

کتاب های الموازنة، من اسراراللغة، الشعر والفنون الجملیة، الاضداد، التسهیل فی علوم التنزیل، وفیات الاعیان، العمدة فی الشعر، ادب الکاتب، عیون الاخبار، تاویل مختلف الحدیث، المیسر والقداح، مشکل القرآن، البدیع، القرطین، الفهرست، النوادر، مجازالقرآن، فجرالاسلام، ضحی الاسلام، معانی الشعر، فن القول، تاریخ بغداد، الفرق بین الفرق، اعجازالقرآن، مجالس ثعلب، البیان والتبیین، الحیوان، البخلاء، دلائل الاعجاز، دراسات فی علم النفس الادبی، کشف الظنون، بیان اعجازالقرآن، تذکرة الحفاظ، الامالی، الملل والنحل، اسرارالتنزیل، مفتاح السعادة، معانی القرآن، المأثور، المطر، و چند کتاب لاتین از منابع مورد استناد نویسنده در تدوین کتاب حاضرند.