معرفی کتاب

فهم بسیاری از آیات قرآن با «حدیث» امکان پذیر است و در این باره، احادیث فراوانی از طریقِ راویان، نقل شده است که برخی از «رجالِ» آنها افراد ثقه و مطمئن نیستند.
در فقه و استنباط احکام فقهی، به پالایش حدیث و بازشناسیِ رجال، اهمیت فراوانی می دهند، این امر باید در علوم قرآنی و تفسیر نیز جدی گرفته شود تا بدین وسیله از ساحت وحی و رسالت دفاع نمود و با این کار، به تهذیب احادیث تفسیری از منقولات نادرست و خردستیز، کمک نمود.

«نقش دانش رجال در تفسیر و علوم قرآنی» کتابی است که بررسی رجالی روایاتی که در باب تحریف قرآن وارد شده می پردازد و سستی بسیاری از آنها را روشن می سازد.

نویسنده با تحقیق در اسناد روایاتی که به «اسرائیلیات» موسوم است، بی پایگی بسیاری از آنها را به اثبات می رساند. به اعتقاد نویسنده، برخلاف دیدگاه برخی، جایگاه دانش رجال، تنها امور تعبدی و فروع فقهی نیست، بلکه به کارگیری این دانش، در عرصه های دیگر از جمله تفسیر و علوم قرآنی نیز لازم است چرا که بخش عظیمی از احادیث موجود در متون روایی- تفسیری را روایات غیر فقهی- از جمله اخبار مربوط به علوم قرآنی و تفسیر- تشکیل می دهد و با توجه به عدم اختصاص حجیت خبر واحد به روایات فقهی، بررسی های رجالی روایات غیر فقهی، امری لازم و ضروری و یا دست کم مفید خواهد بود.

در فصل بندی و چینش مطالب، نخست به کلیاتی پرداخته شده که سهولت فهم موضوع پژوهش مرهون آگاهی از آنهاست، سپس مباحث مربوط به نزول قرآن را یادآور شده، آن گاه از جمع و نگارش قرآن سخن به میان می آید و در ادامه مسائلی بررسی می شود که با تلاوت قرآن در ارتباط است و در پایان مباحثی مطرح می شود که به فهم قرآن مربوط می شود.

کتاب مشتمل بر مقدمه ای از «مرکز فرهنگ و معارف قرآن» دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ، مقدمه ای از نویسنده و هفت فصل ذیل و بخش فهرست ها می باشد:

فصل نخست: «کلیات»: در این فصل به بیان مقصود از علوم قرآنی در پژوهش حاضر، لزوم یا عدم لزوم بررسی رجالی روایات غیر فقهی و بررسی نظریه های مختلف در این زمینه و غیره پرداخته شده است.

فصل دوم: «دانش رجال و مسائل مربوط به نزول وحی» به موضوعاتی نظیر: شناخت اسباب نزول، نخستین آیه نازل شده، چگونگی نزول قرآن، داستان ورقة بن نوفل، داستان غرانیق و… اختصاص یافته است.

فصل سوم: «دانش رجال و شبهه تحریف قرآن» به بررسی دیدگاه شیعه و سنی درباره تحریف قرآن، بررسی رجالی راویان احادیث تحریف و… پرداخته شده است.

فصل چهارم: «دانش رجال و مسائل مربوط به تلاوت قرآن» به بحث قرائات و غیره می پردازد.

فصل پنجم: «دانش رجال و احادیث تفسیری» به موضوعاتی چون: روایات تفسیری شیعه، راویان صاحب کتاب تفسیر، تفسیر منسوب به امام عسکری علیه السلام، روایات تفسیری اهل سنت و… اختصاص یافته است.

فصل ششم: «دانش رجال و اسرائیلیات» به معرفی اقسام اسرائیلیات، نمونه ها و… می پردازد.

فصل هفتم: «احادیث تفسیری و پدیده وضع» به ارائه نمونه هایی از وضع حدیث و معرفی برخی از جاعلان حدیث پرداخته و چکیده مباحث و اصطلاح نامه کتاب را ارائه می کند.
در بخش فهرستها هم فهرست آیات، روایات، کسان کتاب ها و کتاب نامه آمده است.