معرفی کتاب

مُنْیَةُ المُرید فی أدَبِ المُفیدِ وَ المُسْتَفید کتابی است در حوزه اخلاق اسلامی، اثر زین الدین بن علی عاملی، معروف به شهید ثانی (شهادت، ۹۶۶ق) در موضوع آداب متقابل شاگرد و استاد و آداب تعلیم و تعلم در اسلام. منیة المرید منبع بسیاری از آثار پس از خود در این موضوع بوده و به جهت اهمیت و شهرت آن دارای نسخه های فراوان، ترجمه، تلخیص و شروح متعددی است. این رساله موجز، از قدیم در کانون توجه طلاب علوم دینی شیعه قرار داشته است.

زین الدین بن نورالدین علی بن احمد عاملی جُبَعی معروف به شهید ثانی از نوادگان علامه حلی و از علما و فقهای نامدار شیعه در قرن دهم هجری قمری است. از او تألیفات بسیاری بر جای مانده که کتاب الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه معروف ترین آنها در فقه جعفری است. او در سال ۹۶۶ق به به دست افراطیون مذهبی به قتل رسید و بدین رو به شهیدثانی شهرت یافت.

شهید ثانی، تألیف این رساله کوچک را در روز پنج شنبه بیستم ماه ربیع الاول سال ۹۵۴ق یعنی یازده سال پیش از شهادتش و در سن چهل و پنج سالگی به پایان رسانده است.

ترتیب کتاب به این شکل است:
مقدمه، پیرامون فضیلت علم.
باب اول، در آداب معلم و متعلم.
باب دوم، در آداب فتوا و مفتی و مستفتی.
باب سوم، در مناظره، شروط، آداب و آفات آن.
باب چهارم، آداب کتابت و کتاب و متعلقات آن.
خاتمه، در اقسام علوم شرعی و مراتب علم و ترتیب علوم در فراگیری.
تتمه کتاب که شامل نصایح شهید ثانی برای طلاب علوم دینی است.میرزای شیرازی در تقریظی بر چاپ اول کتاب می نویسد: چقدر شایسته است که اهل علم مواظبت نمایند به مطالعه این کتاب شریف و متأدب شوند به آداب مزبوره در آن.

سید محسن امین می گوید: منیة المرید شامل آداب و دستورها و فواید زیادی است و کسانی که به آن عمل کنند تهذیب کننده خوبی برای اعمالشان خواهد بود.

ابن العودی از شاگردان خاص و ملازم شهید ثانی درباره منیة المرید می نویسد: کتابی است مشتمل بر مطالب مهم و فوائد سودمند بسیار که خواننده را به منتهای رغبت و شوق به چنگ آوردن فضائل و دوری گزیدن از رذائل می رساند و او را به آراسته شدن به خلق و خوی خوبان و عالمان بزرگ وا می دارد.

عالمان و مؤلفان بسیاری نیز افزون بر ستایش بلیغ از کتاب، آن را جزء منابع آثارشان آورده و بدان ارجاع داده اند؛ از جمله: صدرالمتألهین در شرح اصول کافی، سید نعمت الله جزایری در الانوار النعمانیه، سید محمدحسین عاملی در الأثنی عشریه فی المواعظ العددیه، مقدس اردبیلی در مجمع الفائده و البرهان، شیخ یوسف بحرانی در الحدائق الناضره، عبدالله مامقانی در مقیاس الهدایه فی علم الدرایه.

کتاب منیة المرید بارها در کشورهای اسلامی، از جمله ایران، عراق و هند به چاپ رسیده است.
تحقیق کتاب در چاپ ایران توسط رضا مختاری صورت گرفته و مقدمه ای مفصل نیز در ابتدای کتاب آمده است.
در پاورقی کتاب کلیه آیات و روایات از منابع و مصادر اولیه آدرس داده شده و برای بسیاری از روایات بیش از یک منبع ذکر شده است.
روایاتی هم که در متن فقط به آنها اشاره شده از منابع استخراج شده اند.
همچنین توضیح کلمات مشکل از کتب لغت، از دیگر امتیازات این چاپ است.
در پایان کتاب نیز، علاوه بر فهرست مطالب، فهرست های گوناگونی از قبیل مصادر تحقیق، آیات، احادیث، اشعار و اَعلام آمده است.