معرفی کتاب

سجاده های سلوک جلد اول

این کتاب حاصل سلسله گفتارها و درس های اخلاق حضرت استاد درباره مناجات خمس عشره حضرت امام سجاد علیه السلام است که به صورت جداگانه به شرح و بررسی هریک از مناجات ها می پردازد. این نوشتار که در دو مجلد و 63 گفتار سامان یافته توسط حجت الاسلام والمسلمین کریم سبحانی تدوین و نگارش و به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شده است.
جلد نخست این کتاب در 36 گفتار به تشریح و بررسی مناجات اول تا هشتم از مناجات خمس عشره می پردازد. 2 گفتار نخستین این کتاب توضیح معناشناختی مناجات و جایگاه آن در آموزه های دینی، مفهوم مناجات و پاره ای از مصادیق آن در قرآن و مناجات خداوند با بندگان خویش است.
سپس، شرح مناجات تائبین به عنوان اولین مناجات از مناجات خمس عشره در 6 گفتار بیان شده است. چرایی اعتراف معصومین علیهم السلام به قصور و کوتاهی، مفهوم، مراحل و موانع توبه، آثار زیان بار گناه، نقش خوف و رجا در جلب رحمت الاهی و زبان و مراحل استرحام از سرفصل هایی است که در شرح این مناجات آمده است.
بازشناسی نفس اماره و ویژگی های آن در کلام امام سجاد علیه السلام، بازکاوی ماهیت شیطان و ابلیس، گونه های تصرفات شیطان در انسان، حکمت آفرینش شیطان و ویژگی های قلب بیمار از دیدگاه حضرت، مباحثی است که در ذیل شرح مناجات الشاکین مطرح شده است.
شرح مناجات خائفین بخش دیگری از این کتاب است که دربردارنده مباحثی چون: خاستگاه الاهی ترس و امید، متعلق و ماهیت ترس و نقش سازنده و تربیتی آن برای آدمی، اهیمت ترس از خداوند و عذاب های اخروی، حقیقت خشیت از پروردگار و نگرانی اولیای خدا از فرجام و عاقبت خویش است.
سرفصل هایی چون: گستره، مفهوم رجا و ضرورت تعادل خوف و رجا، سنت استدراج، بازشناسی آرزوهای مطلوب و نکوهیده، مراحل حیات انسان، مفهوم قرب به خدا و وجه الله، شفاعت از منظر اسلام و مفهوم عرفی آن، قبض و بسط دل و تقدم رحمت الاهی بر غضب الاهی، در ذیل شرح و برسی مناجات های الراجین و الراغبین توضیح داده شده است.
شرح مناجات الشاکرین در 4 گفتار به تبیین ضرورت و لزوم شکرگزاری و خاستگاه ارزشی آن، رابطه تکوینی عمل با جزا، تفاوت مراتب شکرگزاری بندگان از خداوند، راه کار پیدایش انگیزه شکرگزاری در انسان و موانع شکرگزاری از نعمت ها در کلام امام سجاد علیه السلام می پردازد.
شرح مناجات های المطیعین و المریدین با اشاره به مباحثی چون: آفت انحراف از حق و فرجام انحطاط، مفهوم غایت بودن خدا برای سیر اختیاری و تکاملی انسان، اسباب و عوامل توجه به خداوند، راه کار پیدایش حالت خشیت در برابر خداوند، مراتب تقرب به خداوند، گستره محبت و مراتب آن در آموزه های دینی، آثار و نشانه های دوستی خدا و راه کار افزایش محبت به خداوند، پایان بخش جلد نخست این کتاب است.

سجاده های سلوک جلد دوم

این کتاب حاصل سلسله گفتارها و درس های اخلاق حضرت استاد درباره مناجات خمس عشره حضرت امام سجاد علیه السلام است که به صورت جداگانه به شرح و بررسی هریک از مناجات ها می پردازد. این نوشتار که در دو مجلد و 63 گفتار سامان یافته توسط حجت الاسلام والمسلمین کریم سبحانی تدوین و نگارش و به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شده است.
این کتاب در 27 گفتار به تشریح و بررسی مناجات های نهم تا پانزدهم از مناجات خمس عشر می پردازد. شرح مناجات محبین با بیان جایگاه محبت و انس با معبود، مفهوم و اقسام ولایت الهی، رضایت به قضا و قدر الاهی، بندگی و عبادت نزد اولیای خدا و روابط خاص خداوند با دوستان خود، 7 گفتار ابتدایی جلد دوم این کتاب را به خود اختصاص داده است.
مفهوم وسیله در آموزه های دینی، وسیله توسل به خداوند از منظر ائمه اطهار(علیهم السلام)، فقر ذاتی انسان و نیاز همیشگی او به خداوند، راه کار درک نیاز به خداوند، بایسته های معرفتی خواندن دعا و مناجات و درخواست های متعالی امام سجاد (علیه السلام) از خداوند از موضوعاتی است که در ذیل شرح و توضیح مناجات های متوسلان و مفتقرین آمده است.
در ادامه، مناجات عارفان با بررسی مباحثی چون: مراتب و اقسام شناخت، عجز از شناخت خداوند متعال در آموزه های دینی، معنای علم حضوری به ذات خداوند و عدم امکان شناخت کنه حق تعالی، آثار عشق و محبت به خداوند و ارتباط دوسویه محبت و معرفت، توضیح داده شده است.
عظمت ذکر خدا و ناتوانی انسان از انجام بایسته آن، بررسی حقیقت نفس و قلب و عقل، راه کارهای تقویت یاد خدا و استمرار آن، حقیقت لذت، ارتباط ذکر با عواطف و احساسات و تحلیل فلسفی و روان شناختی تسکین روح با ذکر خداوند، از سرفصل هایی است که در ذیل شرح مناجات الذاکرین به آن ها پرداخته شده است.
شرح و بررسی مناجات های معتصمین و زاهدین در گفتارهای پایانی جلد دوم از کتاب سجاده های سلوک به رشته تحریر درآمده است. مفهوم اعتصام، ضرورت استمرار توجه و اعتصام انسان به خداوند، عوامل عصیان و تباهی دنیا، ضرورت تشخیص دنیای نکوهیده و دنیای پسندیده، تبیین چیستی مکر و فریب دنیا، تجلی روح توحید در رفتار دوستان خدا و راه کاری کاستن از توجه به دنیا از مباحث مطروحه در دو مناجات باقی مانده است.