معرفی کتاب

مسئله اسماء و صفات و رابطه آن با ذات الهی، یکی از عناصر اندیشه توحیدی در شیعه و از جمله پربسامدترین مباحث در تاریخ اندیشه اسلامی است که علاوه بر محدثان و متکلمان، فلاسفه و عرفا نیز در مورد آن سخن گفته اند. این مسئله در سایر ادیان الهی نیز مطرح بوده و انشعاب فرقه های گوناگونی را در میان مسلمانان و غیر مسلمانان به همراه داشته است. لذا تحلیل چیستی اسماء و نحوه اتصاف ذات به آن نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این نوشته تلاش می کند ضمن مطالعه قرآنی و روایی اسمای الهی (از حیث حدوث و کارکرد)، با تشکیل شبکه های معنایی در آیات قرآن و روایات، به تببین مفاهیم کلیدی مانند حدوث و اسم بپردازد؛ علاوه بر این، ضمن بیان کارکردهای اسماء در قرآن و روایات، پیوندهای حاکم میان مجموعه ای از مسائل مرتبط با این بحث و نظریه های رایج در آن را تبیین نماید. همچنین با مطالعه میزان انعکاس این بحث در آثار اندیشمندان مسلمان، مبانی حاکم بر اندیشه و نیز نسبت اقوال یاد شده با این مفاهیم و تلقی ­های مختلف از واژه حدوث ارائه می گردد.

کتاب پیش رو، یکی از اجزای کلان پروژه خداشناسی در گروه مطالعات موضوعی پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام است. نویسنده این اثر تلاش کرده است با بهره گیری از مجموعه اصول و ضوابط حاکم بر حوزه مطالعات موضوعی، به تبیین جایگاه اسماء بپردازد، برای این منظور استفاده از ابزارهای معناشناسی و سنجه های اعتبارسنجی روایات و کارکردهای قرآنی، روایی و نقد و بررسی اقوال و آرای اندیشمندان مختلف در این مسئله مورد توجه واقع شده است. تحلیل ارتباط و نسبت میان حدوث اسماء با تئوری ها و قواعد شناخته شده توحیدی همچون تباین، عینیت، غیریت، زیادت و… از دیگر دغدغه های این پژوهش است.