معرفی کتاب

فرهنگنامه توبه، از جمله فرهنگنامه هایی است که با هدف تصحیح فرهنگ و تقویت ارزش های رفتاری، نگارش یافته است. با توجه به این که قرآن، همه اهل ایمان را به توبه دعوت کرده،این فرهنگنامه از اهمّیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا همگان نیاز به توبه دارند، هر چند توبه از گناهان مختلف، متفاوت است.

در درآمد این فرهنگنامه، توضیحی کوتاه در باره واژه شناسی «توبه» آمده و به کاربرد واژه «توبه» برای خداوند سبحان و انسان در فرهنگ قرآن و حدیث، اشاره گردیده و حقیقت توبه، نیاز همگان به توبه و مقصود از «توبه نصوح» تبیین شده است.

در متن کتاب نیز برجسته ترین رهنمودهای قرآن و احادیث اسلامی در باره «توبه» در هفت فصل آورده شده است:
در فصل اول، معانی متعددی برای توبه بیان شده است، مانند: پافشاری نکردن بر انجام گناه، پشیمانی از گناه، اعتراف به گناه، تصمیم گیری جدّی برای تکرار نکردن گناه. در پایان فصل نیز معنای «توبه نصوح» تبیین شده است.

فصل دوم، به تبیین وجوب توبه و فضیلت آن، خرسندی خداوند سبحان از توبه بندگان، ارزش توبه کنندگان، ضرورت شتاب کردن در توبه و توبه دوباره، هشدار در باره امروز و فردا کردن و به تأخیر انداختن توبه، و بر حذر داشتن از توبه دروغین، اختصاص دارد.

فصل سوم درباره پذیرفته شدن توبه است. مباحث مهم این فصل، عبارت اند از: صفتِ «توبه پذیری» خدای سبحان، پذیرش توبه حقیقی تا واپسین لحظات زندگی، عوامل پذیرفته شدن توبه و موانع آن، و هشداری درباره گفتن این سخن که «فلانی را خدا نمی آمرزد!».

در فصل چهارم، نمونه هایی از توبه های پذیرفته شده مانند: توبه قوم یونس علیه السلام و توبه شماری از گنهکاران در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله گزارش شده اند.

فصل پنجم، درباره آثار و برکات توبه است، از جمله: آمرزش گناهان، پاکیزگی و سلامت دل، محبوبیت نزد خداوند متعال، پوشش گناهان و زشتی ها، تبدیل سیئات به حسنات و تبیین آن، ورود به بهشت و داشتنِ خیر دنیا و آخرت.

در فصل ششم، گونه های توبه تبیین می شوند که عبارت اند از: توبه عام، توبه خاص، توبه نهان، توبه آشکار، توبه رباخوار، توبه کسی که مالش با حرام در آمیخته است، توبه غیبت کننده، توبه کسی که حقّ الناس به گردن دارد. در این فصل همچنین تحلیلی درباره توبه انبیا و اوصیا و تحلیل دیگری در باره گونه های توبه آمده است.

فصل هفتم نیز به چند نمونه از دعاهایی اختصاص دارد که از خاندان رسالت در باره توبه روایت شده اند.