معرفی کتاب

« دانشنامه عقاید اسلامی» از نگاه قرآن و حدیث، برگردانِ« موسوعة العقائد الإسلامیة» اثر محمد محمدی ری شهری، به فارسی است که در سال 1384 ش، به همراه متن اصلی عربی، به صورت ترجمه روبه رو، با ترجمه فاضلان ارجمند، آقایان: رضا برنجکار، علی نقی خدایاری، عبد الهادی مسعودی و مهدی مهریزی، انجام گرفته است.

تعدّد مترجمان در این اثر، بالطبع، باعث اندکی تفاوت در سبک ترجمه شده است. روش ترجمه در این اثر، عمدتاً لفظ گرایی- و نه البته ترجمه صرفا لغوی یا تحت اللفظی- است؛ یعنی مترجمان کوشیده اند تا واژه ها و یا ساختار به کار رفته در متن، به گونه ای در زبان مقصد،حفظ شود.

ترجمه این اثر، به سبب اشتمال آن بر پارهای اصطلاحات غیر قابل ترجمه، دشواری ویژه ای داشته است. تا جایی که متن کتاب و ظرفیت زبان فارسی اجازه می داده، تلاش شده است که برای واژه ها و اصطلاحات و عبارت ها، معادل های مناسبی یافت شود و گاه نیز برای حفظ جامعیت معنای پاره ای از اصطلاحات، ناگزیر و به شرط گویا بودن آنها در زبان فارسی، آنها را به همان زبان عربی آورده اند.

روش ترجمه، چنین است که برای اتقان و هر چه بهتر شدن ترجمه، پس از ترجمه مترجم، گروه ترجمه نیز آن را از آغاز تا پایان، به دقّت، جمله به جمله و کلمه به کلمه، بررسی و مقابله می کند تا خطاهای احتمالی آن برطرف شود.

در ترجمه آیات، در جلدهای نخست، از ترجمه آقای دکتر محمد مهدی فولادوند استفاده شده است و در جلدهای پایانی، مترجمان با استفاده از منابع لغت و تفسیر، خود، اقدام به ترجمه آیات نمودهاند و از ترجمههای قرآن، بهویژه ترجمههای دکتر جلال الدین مجتبوی، دکتر محمد مهدی فولادوند و آیت اللّه ناصر مکارم شیرازی نیز استفاده کرده اند.

منابع احادیث، تنها در پانوشت صفحات عربی یاد شده اند.

متن عربی مقدمه که از فارسی برگردان شده و نیز متن عربی مقالات و تحلیل هایی که در آغاز باب ها و فصل ها و یا در پایان آنها آمده اند، برای پرهیز از تطویل، در این چاپ( عربی- فارسی)، تا جای ممکن، حذف شده است.

در پاره ای موارد که مفاهیم یا مکان ها و دیگر اعلام، ناشناخته بوده و نیاز به توضیح داشته اند، از سوی مترجمان گرامی، توضیح نوشته شده است.

نخستین و مهمترین ویژگی این دانشنامه، استناد آن به قرآن کریم و برهان عقلی است. راهیابی به قرآن و برهان، در کنار احادیث مأثور، عقاید دینی را ریشهدار میسازد.

تمام سعی و تلاش بر آن بوده تا این دانشنامه، به گونه ای تنظیم شود که تمامی آیات و احادیث مربوط به موضوعات متنوع عقیدتی را در بر گیرد که در این راستا از رایانه استفاده شده؛ ضمن اینکه اگر سخنی نادرست، به پیشوایان دین، منسوب است، مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

برای دستیابی آسان پژوهشگران به احادیث عقیدتی و فراهم سازی بستر فهم دقیق محتوای آنها، دانشنامه، احادیث مربوط به هر موضوع را در تبویبی منطقی از کلّی به جزئی، در خود جای داده است.

تلاش شده در حدّ توان و با حفظ جامعیت، حجم دانشنامه را پایین بیاورند. در این راستا احادیث هم معنا حذف شده و به ذکر نشانی و اختلاف آنها در پاورقی اکتفا گردیده است.

در درآمد دانشنامه، شماری از مباحث روز و مورد نیاز پژوهشگران در عرصه مسائل اعتقادی، به بحث گذارده می شود.

در ابتدا و یا انتهای بسیاری از بخشها و فصلهای دانشنامه، نتیجه گیری، تحلیل و نقدهایی به چشم می خورد که ساختار و حدود آن بخش و فصل را نشان میدهد.