معرفی کتاب

بررسی جامع و همه جانبه زندگی پیشوایان دینی (پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام)، از آن رو که به فهم درست گفتار، رفتار و موضع گیری آنان در شرایط گوناگون می انجامد، ضروری است؛ زیرا نگاه تجزیه ای و تک بعدی، از آفتِ بدفهمی مصون نیست. در نگاه جامع می توان رشته پیوند حلقه های به ظاهر گسسته را پیدا کرد، چنان که با همین نگاه میتوان تعارض ظاهری برخی سخنان و رفتارها را برطرف ساخت.

این جامع نگری، تنها با پژوهشهای علمی و روشمند در باره هر یک از این پیشوایان، تحقّق مییابد که لازمه آن، حضور محقّقان با تخصّصهای گوناگون در مراحل مختلف پژوهش است. به انجام رساندن چنین پژوهشهایی، سالیان درازی است که دغدغه این جانب و همکارانم در پژوهشکده علوم و معارف حدیث است.

دانشنامه امیر المؤمنین علیه السلام که در سال ۱۳۷۹ منتشر شد، نخستین اثر از این مجموعه بود که پس از مدّتها تلاش علمی، به ثمر نشست و در جامعه علمی داخل و خارج کشور، بازتابهای بسیار مثبت داشت. رسیدن متن عربی کتاب و ترجمه فارسی آن به چاپهای مکرّر و اقدام گروهی از مترجمان صاحبنام به ترجمه آن به زبانهای اردو، ترکی، انگلیسی و … در زمانی اندک، نشان از توجّه مخاطبان به این اثر دارد.

و اینک شاهد به بار نشستن دومین تلاش در این زمینه هستیم: دانشنامه امام حسین علیه السلام.

امام حسین علیه السلام در میان شیعیان، مسلمانان و حتّی دیگر جوامع، بیشتر با حادثه عاشورا که درخشانترین بخش زندگی ایشان است، شناخته شده است و اگر این بخش از زندگی ایشان با دیگر دورههای آن همراه گردد، شناخت کاملتری به دست میدهد. از این رو، تلاش شد تا در این دانشنامه، تمام مقاطع زندگی امام حسین علیه السلام بازگو شود، هر چند حساسیت و بزرگی حادثه عاشورا ایجاب میکرد که نسبت به آن مقطع، بررسی علمی درخور انجام گیرد.

می توان تاریخ زندگی نورانی و افتخارآمیز حضرت ابا عبد اللّه الحسین علیه السلام را به پنج دوره تقسیم کرد:

دوره اوّل، مقارن با حیات پیامبر صلی الله علیه و آله (۴ ۱۱ ق)؛

دوره دوم، از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله تا پایان خلافت عثمان (۱۱ ۳۵ ق)؛

دوره سوم، مقارن با خلافت امام علی علیه السلام (۳۵ ۴۰ ق)؛

دوره چهارم، از شهادت امام علی علیه السلام تا هنگام مرگ معاویه و به قدرت رسیدن یزید (۴۰ ۶۰ ق)؛

و دوره پنجم، دوران قیام بر ضدّ حکومت یزید (۶۰ ۶۱ ق).