معرفی کتاب

پیشگفتار

نماز، به عنوان سرآمد عبادات، ویژگیهایی دارد که هیچ عبادت دیگری از آنها برخوردار نیست. این ویژگیها، به تفصیل، در آیات قرآن و احادیث پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام آمده که در اینجا به مهمترین آنها اشاره میشود.

ویژگیهای نماز

نماز، نخستین فریضهای است که خداوند سبحان، انجام دادن آن را بر مردم، لازم شمرده، و نخستین کاری است که در اسلام، فرا گرفتن آن واجب است، و نخستین عملی است که انسان در قیامت در بارهی آن، بازجویی میشود. اگر این عمل، مورد قبول خداوند قرار گرفت، سایر اعمال، پذیرفته میشود و اگر مردود شود، دیگر اعمال نیز مردود میگردد.

نماز، ستون دین است که بدون آن، ارزشها و آرمانهای دینی، فرو خواهند ریخت. از این رو، در اسلام، پس از اعتراف به مبانی عقیدتی، هیچ عملی بالاتر و والاتر از نماز نیست.

جایگاه نماز نسبت به دیگر ارزشهای دینی، جایگاه سر در بدن است، و بدین جهت، حیات و پویایی ارزشهای دینی در جامعه اسلامی، وابسته به آن است.

نماز، بهترین برنامهای است که خداوند سبحان برای رشد و شکوفایی انسان وضع کرده، و از این رو، بهترین کار و محبوبترین عمل، و برترین وسیله تقرب به آفریدگار جهان، و معراج اهل ایمان است.

نماز، شیطان را از انسانْ دور میگرداند، از سرمستی و طغیانْ پیشگیری میکند، خودْ بزرگبینی و انواع رذایل اخلاقی و عملی را میزداید، گناهان را پاک میکند، و جان را پاکیزه میسازد.

نماز، چهره باطنی انسان را زیبا و دل را نورانی می کند، و موجب آسودگی بدن و آرامش جان، و نیز سبب فرود آمدن رحمت الهی می گردد.

نماز، چراغ اهل آسمان، مایه سنگین شدن ترازوی عمل، و وسیله جلب خشنودی آفریدگار جهان است.

نماز، کلید دستیابی به همه خوبیهاست. با نماز، هر دو جهاد اصغر و اکبر، به پیروزی میرسند، نگرانیها از دل زدوده میشوند، و بدی ها به نیکی ها تبدیل میشود.

نماز، راه روشنی است که انبیای الهی برای رسیدن به بهشت جاوید، به انسان نشان داده اند، و سرانجام نماز، نور چشم خاتم پیامبران و آخرین سفارش ایشان است.

پیامبر صلی الله علیه و آله در آخرین لحظات زندگی، مکرر میفرمود: «نماز، نماز، نماز!» تا جان به جان آفرین تسلیم کرد.

نقش نماز در تکامل انسان

ویژگیهایی که برای نماز برشمردیم، به روشنی نشان میدهند که این عبادت، بیش از هر عبادت دیگر، در تکامل انسان و سعادت دنیا و آخرت او، نقش دارد. برای توضیح این مطلب، ابتدا اشارهای داریم به نقش عبادت خدا در تکامل انسان، و سپس بیان این مطلب که چگونه نماز، بیش از هر عبادتی دیگر، در این عرصه، نقش آفرین است.

عبادت، حکمتِ خلقت انسان

از دیدگاه قرآن کریم، هدف از آفرینش انسان، عبادت خداست:

«وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ.

کتابی که هم اکنون فراروی شما خوانندگان گرامی قرار دارد، محصول تلاشی جمعی در «پژوهشکده علوم و معارف حدیث» و در واقع، مَدخل «الصلاة (نماز)» از دانشنامه قرآن و حدیث است که به صورت مستقل، منتشر می شود.

متن آیات و احادیث این کتاب، با همکاری فاضل گرانقدر جناب آقای مرتضی خوش نصیب، گردآوری و توسط این جانب تنظیم گردید. از ایشان و دیگر همکارانی که در ساماندهی این اثر سهیم اند، بویژه استاد ارجمند جناب آقای عبد الهادی مسعودی- که افزون بر همکاری در نگارش شماری از تحلیلها، با ترجمه روان و زیبای خود، فهم آیات و احادیث این مجموعه را برای پارسیزبانان میسّر ساخت-، صمیمانه سپاسگزارم و از خداوند سبحان، برای همه آنان، پاداشی فراوان و در خور فضل و کرامتش، مسئلت دارم.

ربّنا! تقبّل منّا؛ إنک أنت السمیع العلیم.

محمّد محمّدی ری شهری

۱۵/ ۱/ ۱۳۹۱

دهم جمادی اوّل ۱۴۳۳